چاقی از کودکی شروع می شود تهدیدی جدی برای سلامت کشور
به گزارش سرشیر، چاقی به بحرانی جدی در سلامت جامعه تبدیل گشته است؛ تغذیه ناسالم و کم تحرکی، مهم ترین علل افزایش نگران کننده آن در بین کودکان و بزرگسالان هستند.
خبرگزاری مهر _
گروه سلامت:
چاقی امروز به یکی از جدی ترین چالش های سلامت در ایران و جهان تبدیل گشته است و این معضل که در ظاهر تنها به اضافه وزن محدود می شود، در واقع دستاوردهای گسترده ای بر سلامت جسم و روان افراد و حتی اقتصاد و راندمان جامعه دارد. در دهه های اخیر، تغییر سبک زندگی، کاهش فعالیت بدنی، افزایش مصرف غذاهای پرکالری و گسترش عادات تغذیه ای ناسالم، خصوصاً در بین خردسالان و نوجوانان، روند شیوع چاقی را به شدت تسریع نموده است و اگر برای کنترل این روند چاره اندیشی نشود، چاقی در آینده ای نه چندان دور به بحرانی فراگیر در حوزه سلامت عمومی کشور تبدیل خواهد شد. دراین میان، تغییرات سریع سبک زندگی، کاهش تحرک بدنی، افزایش مصرف غذاهای پرکالری و نبود آموزش های جامع تغذیه ای، محیطی معروف به «محیط مولد چاقی» را در جامعه شکل داده اند. این وضعیت نگران کننده، ضرورت تدوین و اجرای سیاستهای پیشگیرانه، هماهنگ و ملی را بالاتر از پیش برجسته می سازد. با هدف بررسی ابعاد مختلف این بحران رو به رشد و تحلیل راهکارهای مواجهه با آن، به گفتگو با
«محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی ایران»
پرداختیم.
آقای دکتر به عنوان نخستین سوال عوامل اصلی شیوع چاقی در کشور چیست؟
عوامل پدیدآورنده چاقی را میتوان به دو گروه کلی تقسیم کرد؛ یکی مسایل در ارتباط با وراثت و ژنتیک و دیگری عوامل محیطی و سبک زندگی. طی دهه های اخیر، شاهد افزایش قابل توجه شیوع چاقی نه تنها در کشور، بلکه در سراسر دنیا بوده ایم. از آنجائیکه ساختار ژنتیکی جامعه در این زمان تغییری نکرده، میتوان نتیجه گرفت که عوامل محیطی و تغییر در شیوه زندگی عامل اصلی این افزایش هستند. کاهش تحرک بدنی ناشی از گسترش تکنولوژی و دسترسی سهل تر به خوراکیهای پرکالری سبب شده تعادل انرژی بدن به سوی دریافت بیشتر و بنابراین انباشت چربی و افزایش وزن سوق پیدا کند.
چاقی در بین خردسالان و نوجوانان؛ تهدیدی برای آینده سلامت کشور
خردسالان و نوجوانان هم از این قاعده مستثنی نیستند. امروزه در مقایسه با چند دهه پیش، تعداد خردسالان و نوجوانان دچار اضافه وزن به صورت شایان توجهی افزایش پیدا کرده است و کوچک شدن بعد خانوار و افزایش خانواده های تک فرزند یا دوفرزند سبب شده توجه والدین به تغذیه فرزندان بیشتر شود و دسترسی آنها به خوراکیهای پرکالری افزایش یابد و از طرفی، سبک زندگی از خانه های دارای حیاط و بازیهای خیابانی به زندگی آپارتمانی و کم تحرک تغییر کرده است.
در کنار این موارد، تنوع بالای خوراکی ها و قیمت ارزان تر مواد غذایی ناسالم نسبت به خوراکیهای سالم هم از دلایل تأثیرگذار در چاقی خردسالان است و در خیلی از مدارس، بوفه ها بجای عرضه مواد غذایی سالم، خوراکیهای پرکالری را در اختیار دانش آموزان قرار می دهند. این مساله سبب می شود در ذهن کودک، مصرف این خوراکی ها طبیعی و حتی مجاز تلقی شود. از طرفی، وسوسه دیدن سایر دانش آموزان درحال خرید این خوراکی ها هم به ترویج تغذیه ناسالم منجر می شود. نتیجه چنین روندی، افزایش نگران کننده تعداد خردسالان و نوجوانان دچار چاقی است.
در مورد جمعیت سالمندان کشور و تاثیر چاقی بر این قشر چه نظری دارید؟
ما با یک گذار دموگرافیک مواجه هستیم؛ به این معنا که ساختار جمعیتی کشور درحال تغییر است. در گذشته، به سبب بهبود شرایط بهداشتی و درمانی، امید به زندگی افزایش پیدا کرده و با این حال نرخ زاد و ولد کاسته شده است، بنابراین، با افزایش جمعیت سالمند روبرو می باشیم. از طرفی، ما گرفتار گذار اپیدمیولوژیک هم شده ایم. در گذشته، بیماری های واگیر عامل اصلی مرگ ومیر بودند، اما امروزه بیماری های غیر واگیر مانند دیابت، فشار خون، سکته ها، بیماری های قلبی، سرطان ها و… بیشترین بار بیماری را به خود اختصاص داده اند. در کشورهای توسعه یافته این گذار طی ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال رخداده، اما در کشور ما طی چند دهه کوتاه این دو گذار بصورت همزمان و سریع اتفاق افتاده اند و نتیجه این وضعیت، مواجهه با جمعیتی سالمند و با این حال دچار بیماری های غیر واگیر در سال های آتی است.
عوارض جسمی و اقتصادی چاقی در جامعه
چاقی در همراهی با خیلی از بیماری های غیرواگیر مانند فشار خون بالا، دیابت، چربی خون، سکته های قلبی و مغزی و تعدادی از سرطان ها دیده می شود. وقتی چاقی از دوران کودکی آغاز شود، بیماری های ناشی از آن هم چند دهه زودتر بروز می کنند. به عنوان نمونه، فردی که در ۴۰ سالگی گرفتار چاقی می شود، امکان دارد در ۵۵ سالگی به دیابت و در ۷۰ سالگی به بیماری های قلبی مبتلا شود، اما کودکی که از هشت سالگی چاق است، این بیماریها را امکان دارد در سنین پایین تر تجربه کند. این وضعیت علاوه بر صدمه به سلامت فرد، هزینه های سنگینی را به نظام درمان و اقتصاد کشور تحمیل می کند، چونکه افراد بیمار راندمان پایین تری خواهند داشت و فشار مضاعفی به صندوق های بیمه وارد می شود.
اصلاح شیوه زندگی؛ تنها راه حل علمی مواجهه با چاقی
اصلاح سبک زندگی، تغییر الگوی تغذیه و افزایش فعالیت بدنی بازهم تنها روش مؤثر و تأییدشده برای درمان چاقی است. داروهای لاغری موجود در بازار هرچند برخی تأییدیه های لازم را دارند، اما هنوز جدید هستند و در آینده امکان دارد عوارض بیشتری از آنها شناخته شود. این داروها معمولا با کاهش اشتها عمل می کنند و بنابراین امکان دارد فرد گرفتار سو تغذیه شود. تجربه نشان داده خیلی از افرادی که از این داروها بهره برده اند، بعد از قطع مصرف باردیگر اضافه وزن پیدا کرده اند و استفاده از این داروها باید تنها با تجویز پزشک و همراه با رعایت تغذیه سالم صورت گیرد. در مورد آمار چاقی، بالاتر از نیمی از جمعیت کشور گرفتار اضافه وزن یا چاقی هستند، و این مشکل به ویژه در خردسالان و نوجوانان نگران کننده است. چون افرادی که در دوران کودکی و نوجوانی گرفتار چاقی هستند، بیشتر در معرض بیماری های ناشی از چاقی در سنین بالاتر قرار دارند. این مسأله نیازمند برنامه ریزی و همکاری نهادهای مختلف، همچون وزارت بهداشت و سایر سازمان ها، برای مواجهه با چاقی است.
در مورد تأثیرات روانی چاقی، تحقیقات نشان می دهند که چاقی می تواند سبب ایجاد اختلالات اضطرابی و افسردگی شود. همچنین، افرادی که از نظر روانی گرفتار مشکلاتی مانند اضطراب یا افسردگی هستند، امکان دارد به چاقی مبتلا شوند. این مشکلات روانی و چاقی می توانند بصورت چرخه ای همدیگر را تشدید کنند. در مورد پوشش بیمه ای درمان چاقی هم باید اظهار داشت که اکنون خیلی از بیمه ها، خصوصاً بیمه های پایه، خدماتی برای درمان چاقی عرضه نمی دهند یا با محدودیت هایی همراه هستند. این مسأله احتیاج به تجدید نظر و بازبینی در سیاستهای بیمه ای دارد، چونکه چاقی می تواند زمینه ساز بروز خیلی از بیماریها باشد و احتیاج به درمان جدی دارد.
جراحی چاقی؛ آخرین گزینه درمانی
اعمال جراحی محدودکننده دستگاه گوارش و معده آخرین گزینه درمانی برای افرادی است که گرفتار چاقی مفرط بوده و سایر روش ها برایشان مؤثر نبوده است. در این جراحی ها، قسمتی از دستگاه گوارش از عملکرد طبیعی خارج می شود تا جذب مواد غذایی کاهش پیدا کند. در عین حال، این تکنیک ها هم بدون عارضه نیستند و خیلی از بیماران بعد از مدتی مقداری از وزن از دست رفته را مجدداً بازمی گردانند و بنابراین، اصلاح سبک زندگی بازهم پایه اصلی درمان چاقی بحساب می آید.
رابطه دوسویه چاقی و اختلالات روانی
رابطه چاقی با مشکلات روانی دوسویه است. برخی افراد به سبب اضطراب یا افسردگی به پرخوری عصبی روی می آورند و بنابراین گرفتار چاقی می شوند، از طرفی، خود چاقی هم می تواند باعث بروز اختلالات خلقی و اضطرابی شود. این دو عامل یکدیگر را تشدید می کنند و در چنین شرایطی، تنها رژیم غذایی کافی نیست و حضور روان پزشکان و متخصصان رفتاردرمانی در روند درمان ضروری می باشد.
نقش فست فودها و نوشیدنی های انرژی زا در افزایش وزن
بخش زیادی از کالری اضافی دریافتی افراد از مصرف فست فودها و نوشیدنی های انرژی زا ناشی می شود و فست فودها معمولا پرچرب، پرنمک و پرکالری هستند و مصرف مکرر آنها می تواند نوعی وابستگی غذایی بوجود آورد و نوشیدنی های انرژی زا هم به سبب دارا بودن مقادیر زیاد قند، انرژی و کافئین، علاوه بر افزایش کالری دریافتی، باعث افزایش اشتها می شوند و بصورت مستقیم و غیرمستقیم در بروز چاقی نقش دارند.
لزوم اقدام هماهنگ برای کنترل چاقی
چاقی تنها یک مشکل فردی نیست، بلکه مسئله ای چندوجهی و ملی است که نیازمند همکاری جدی همه نهادهای مرتبط، همچون نهادهای آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و بهداشتی برای پیشگیری و کنترل آن است.
منبع: سرشیر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب