آلارم های خودكشی و بایدها و نبایدهای رسانه ای
به گزارش سرشیر رئیس كمیته جلوگیری از خودكشی انجمن روان پزشكان ایران با تشریح بایدها و نبایدهایی درباره نحوه انتشار اخبار «خودكشی» در رسانه ها و شبكه های اجتماعی تصریح كرد: خودكشی پدیده ای مسری، واگیردار و تقلیدی است بنابراین سفارش می شود از پر و بال دادن و قهرمان سازی افرادی كه خودكشی می كنند پرهیز شود.
سیدمهدی حسن زاده روان پزشك و فلوشیپ جلوگیری از خودكشی در گفتگو با ایسنا، اظهار نمود: برپایه مطالعات و تحقیقات انجام شده توسط سازمان جهانی بهداشت، به ازای هر مورد خودكشی كه منجر به مرگ می شود، حداقل ۱۰۰ نفر از اطرافیان (بازماندگان خودكشی) او درگیر هستند، این درحالیست كه در خیلی از مواقع می توان با هزینه های خیلی كم از این پدیده پیشگیری كرد، به صورتی كه یكی از بهترین راه ها برای جلوگیری از وقوع این پدیده، اطلاع رسانی با كیفیت از راه رسانه ها و برنامه های آموزشی به حساب می آید.
حسن زاده پدیده خودكشی را پدیده ای چند عاملی دانست و اظهار داشت: خیلی از رسانه ها خودكشی را پدیده ای تك عاملی می دانند، حال آنكه سازمان جهانی بهداشت و انجمن جهانی جلوگیری از خودكشی تاكید دارد كه نباید خودكشی را ساده سازی یا تك عاملی معرفی نمود. در واقع دیدگاه هایی مانند اینكه یك جوان بر اثر شكست عشقی یا بیكاری مبادرت به خودكشی می كند اشتباه است، چونكه عوامل اجتماعی، فرهنگی، روان شناختی، زیست شناختی و جامعه شناختی طی سالیان سال فرد را مستعد می كند تا در مواجهه با محرك كوچكی دست به خودكشی بزند.
به قول وی، خودكشی همانند ساختمان چوبی است كه سالیان سال توسط موریانه ها از درون تخریب شده و ناگهان با تلنگری كوچك فرو می ریزد.
رئیس كمیته جلوگیری از خودكشی انجمن علمی روان پزشكان ایران معتقد است: افرادی كه مبادرت به خودكشی می كنند در سه گروه اصلی طبقه بندی می شوند؛ دسته اول افرادی هستند كه به شكل جدی هدف آنها مرگ است، دسته دوم افرادی هستند كه مردد به خودكشی هستند، اما دسته سوم را افرادی می سازند كه مرگ هدف اصلی آنها نیست، بلكه انگیزه های گوناگونی همچون جلب توجه، قدرت نمایی، انتقام گیری و... عامل و بهانه ای برای مبادرت به خودكشی آنها می شود.
هفت اختلال روان پزشكی كه با خودكشی در ارتباط است
بنابر اظهارات این روان پزشك، مسائل روانی با خودكشی رابطه تنگاتنگی دارند، به صورتی كه اختلالاتی همچون افسردگی، استرس و اختلالات شخصیتی از شایع ترین انواع اختلالات روان پزشكی هستند كه می توانند عاملی برای خودكشی باشند.
وی اختلالات "كنترل تكانه" و "اختلال شخصیت نمایشی" و اختلال شخصیت مرزی را یكی دیگر از بیماری های در رابطه با خودكشی دانست و اظهار داشت: مبتلایان به اختلال تكانه به صورت لحظه ای، بدون تامل بر روی عاقبت و نتیجه رفتار خود، دست به هر كاری می زنند، می توان ادعا كرد عموما رفتارهای تكانشی نه تنها منجر به خودكشی می شود بلكه منجر به قتل هم می شود. در واقع خیلی از افرادی كه به صورت ناگهانی و از روی خشم و غضب دست به قتل می زنند، قاتل نیستند بلكه به علت ناتوانی در مدیریت كنترل خشم خود دست به كارهای جبران ناپذیری می زنند.
حسن زاده با اشاره به اختلالات نمایشی هم اضافه كرد: مبتلایان به این اختلال در صورتیكه مورد بی مهری و بی توجهی قرار گیرند علایم دلزدگی و افسردگی از خود نشان می دهند و عقاید و احساساتشان به راحتی تحت تأثیر دیگران قرار می گیرد. هرچند كه مبتلایان به این اختلال برای جلب توجه دیگران و كسب حمایت، مبادرت به خودكشی های نمایشی می كنند، اما متخصصان روان پزشكی و روانشناسی معتقدند «باید افرادی كه حتی برای جلب توجه مبادرت به خودكشی می كنند را جدی گرفت، چونكه انسان هایی كه از سلامت روان كاملی برخوردار باشند، هیچ گاه برای قدرت نمایی، انتقام گیری و... خویش را از بین نمی برند».
وی با اشاره به اینكه اختلال دو قطبی یا اسكیزوفرنی هم اختلالاتی هستند كه سبب می شود افراد مبادرت به خودكشی كنند، عنوان كرد: مصرف الكل یا مواد مخدر هم جزو عوامل اثرگذار در خودكشی محسوب می شوند.
البته رئیس كمیته جلوگیری از خودكشی انجمن علمی روان پزشكان ایران اظهار داشت: شاید برخی افرادی كه قصد خودكشی دارند هیچ یك از بیماری ها یا علایم مذكور در آنها وجود نداشته باشد و به صورت ناگهانی و بی جهت دست به خودكشی بزنند كه البته این مساله هم ناشی از آن است كه افراد هیچ آموزشی تحت عنوان "مدیریت كنترل خشم و استرس" یا "مهارت زندگی" در دوران زندگی شان دریافت نكرده اند.
این روان پزشك با اشاره به اینكه هر فردی امكان دارد با پدیده خودكشی درگیر شود، اضافه كرد: همانطور كه همه انسان ها امكان دارد گرفتار بیماری سرطان، حمله های قلبی، دیابت و فشار خون شوند، امكان دارد با تفكر خودكشی هم دست و پنجه نرم كنند، چونكه روان همچون جسم بیمار می شود.
بنابر اظهارات حسن زاده، افسردگی در روان پزشكی شایع ترین اختلال روان پزشكی است كه با خودكشی ارتباط مستقیمی دارد. طبق برخی پژوهش ها خیلی از افرادی كه گرفتار مشكلات روانی همچون افسردگی هستند هیچگاه به روان پزشك و روانشناس رجوع نكرده اند. حال اگر خیلی از این افراد از متخصصان كمك می گرفتند شاید خیلی از خودكشی ها اتفاق نمی افتاد، چونكه در خیلی از موارد می توان از راه مشاوره، روان درمانی و دارودرمانی افراد از خودكشی پیشگیری كرد.
سه علامت اخطار دهنده درباره «خودكشی» این روانپزشك در ادامه به تشریح علایم روانی و جسمانی افرادی كه قصد خودكشی دارند پرداخت و اظهار نمود: عموما افرادی كه قصد خودكشی دارند، علایم مشتركی از خود بروز می دهند كه بی توجهی به آنها عوارض جبران ناپذیری را برای جامعه به دنبال دارد. نخستین نشانه خودكشی در افراد، "بیان مبادرت به خودكشی" یا "تهدید به خودكشی" است، به صورتی كه فرد به خانواده یا دوستان خود می گوید: «دلم می خواد خودكشی كنم»، این درحالیست كه چنین اظهاراتی نه تنها از جانب افراد به هیچ عنوان جدی گرفته نمی گردد، بلكه با مسخره كردن، سرزنش و نصیحت فرد را برای اقدام خود مصمم تر می كند.
وی یكی دیگر از علایم هشداردهنده خودكشی را "بی انگیزگی فرد نسبت به ادامه زندگی و زنده بودن" دانست و اظهار داشت: عموما افراد كه قصد خودكشی دارند بعد از مدتی نسبت به زندگی كردن بی انگیزه می شوند، آنها عموما با زبان بدن و به كار بردن عباراتی مانند «كاش میمردم»، «خوش به حال اونایی كه مردن» یا «اگر به خاطر خدا نبود تاحالا صد بار خودم رو كشته بودم» تمایل به خودكشی خویش را بیان می كنند، بنابراین عبارات مذكور هشدارهایی هستند كه اغلب از جانب افرادی كه قصد خودكشی دارند بیان می شود كه البته باز هم اطرافیان آنها این هشدارها را جدی نمی گیرند.
حسن زاده تغییر در رفتار و شخصیت را یكی دیگر از علایم خودكشی دانست و اضافه كرد: اگر فرد مشكوك به خودكشی پر جنب و جوش و پرتحرك بود اما بعد از مدتی نشانه هایی از درون گرایی و منزوی شدن در او شكل گرفت یعنی انزوای او به علت آن است كه به برنامه ریزی برای مرگ خود فكر می كند، درواقع یكی از علایم هشداردهنده، درون گرایی برای برنامه ریزی جهت خودكشی است.
در مواجهه با افرادی كه قصد «خودكشی» دارند، چگونه برخورد كنیم؟ رئیس كمیته جلوگیری از خودكشی انجمن علمی روان پزشكان ایران در ادامه درباره نحوه برخورد با افرادی كه قصد خودكشی دارند به عرضه سفارش هایی پرداخت و خاطرنشان كرد: خیلی از خانواده ها در مواجهه با افرادی كه تمایل به خودكشی دارند تلاش می كنند با به كار بردن جملاتی مانند «تو از خدا نمی ترسی»، «خودكشی گناه كبیره است»، «اصلا به پس از خودكشی فكر كردی»، «تو خجالت نمی كشی می خوای خودكشی كنی»، «تو كه همه چی داری دیگه مشكلت چیه» و... فرد را از انجام خودكشی بازدارند، این درحالیست كه فردی كه قصد خودكشی دارد به هیچ عنوان به چنین نصیحت هایی توجه نمی كند، بنابراین سفارش می شود به هیچ عنوان نباید افرادی كه درباره خودكشی صحبت می كنند را نصیحت، قضاوت و مقایسه كرد.
بنابر اظهارات وی، در مواجهه با افرادی كه قصد خودكشی دارند باید ابتدا به حرف های وی گوش دهیم و از او بخواهیم درباره احساس و درون شان صحبت كنند. مساله مهمی كه در جامعه ما وجود دارد آن است كه هیچ كدام از ما شنوندگان خوبی برای اطرافیان مان نیستیم و تنها خصلتی كه در خود پرورش داده ایم نصیحت كردن است.
بایدها و نبایدهایی درباره نحوه انتشار اخبار «خودكشی» در رسانه ها و شبكه های اجتماعی این روان پزشك در ادامه به تاثیر انتشار اخبار خودكشی بر روان جامعه اشاره و اظهار نمود: رسانه ها و فضای مجازی همچون شمشیر دو لبه ای هستند كه هم می توانند منجر به تشویق افراد برای خودكشی شوند و هم در جلوگیری از خودكشی نقش موثری داشته باشند. حتی به این منظور سازمان بهداشت جهانی و سازمان جهانی جلوگیری از خودكشی دستورالعملی منتشر نموده اند. برپایه این دستورالعمل نباید اخبار و تصاویر خودكشی در صفحه اول یا عناوین مهم اخبار قرار گیرد، در غیر این صورت می تواند باعث گسترش خودكشی در جامعه دریافت شود. به صورت مثال زمانی كه فوتبالیست معروفی در اثر خودكشی فوت می كند، باید در صفحه اول خبر مرگ او را منتشر و در داخل خبر علت مرگ را بیان نمود. همینطور باید از انتشار تصاویر و ویدئو صحنه خودكشی در رسانه ها پرهیز كرد چونكه خودكشی پدیده ای مسری، واگیردار و تقلیدی است و با انتشار فیلم و عكس و فایل های آن، خودكشی در جامعه ترویج می شود.
وی اعتقاد دارد كه اخبار خودكشی برای نوجوانان و جوانان بدآموزی دارد، چونكه عموما آنها با شنیدن چنین اخبارهایی از این اقدام الگوگیری می كنند تا مانند افرادی كه خودكشی می كنند، مشهور شوند و در تیتر یك اخبار قرار گیرند، بنابراین سفارش می شود از شكوهمند سازی، پر و بال دادن و قهرمان سازی افرادی كه خودكشی می كنند پرهیز شود.
او همینطور به منظور جلوگیری از خودكشی، بر ضرورت راه اندازی خطوط تلفنی بحران و ایجاد سازمان ملی جلوگیری از خودكشی در كشور تصریح كرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب