کارت جان آفرین
سرشیر: مازندران آیا می دانید هر ۲ ساعت در ایران، یک بیمار نیازمند به پیوند عضو، جان خودرا از دست می دهد؟ آیا می دانید در هر ۱۰ دقیقه یک نفر به فهرست انتظار دریافت عضو اضافه می شود؟ حتما می دانید تنها با داشتن یک کارت، می توان به فرد یا افرادی جان باردیگر بخشید.
متخصصین معتقدند در هر ۱۲ ساعت، یک بیمار موفق به دریافت عضو حیاتی شده و به زندگی بازمی گردد و در این ارتباط، هر فرد مرگ مغزی می تواند جان ۸ نفر را نجات دهد و حتی با اهدای نسوج و بافت های نرم ۵۳ نفر را از معلولیت برهاند.
سابقه پیوند عضو در دنیا به قرن ۱۹ میلادی بازمی گردد، تلاشهای گوناگونی در ارتباط با پیوند قرنیه، تیروئید، پوست و اعضای دیگر انجام گرفت و برخی موفق بودند اما نمونه بارز اهدای عضو و اولین پیوند موفق، در سال ۱۹۵۴ توسط جوزف موری و جی. هارتول هریسون، با پیوند کلیه بین دوقلوهای همسان به انجام رسید. دلیل موفقیت این پیوند چیزی نبود جز این که در دوقلوهایی که از نظر ژنتیکی یکسان هستند، احتیاج به هیچ گونه پیشگیری از عملکرد سیستم ایمنی بدن نیست.
در ایران هم گرچه در نوشته های بزرگان و شخصیت های برجسته پزشکی قدیم، همچون حکیم بوعلی سینا و اسماعیل جرجانی، اشاراتی وجود دارد که می تواند بعنوان نخستین برداشت مبهم از مساله انتقال اعضاء باشد، ولی پیوند اعضاء به مفهوم مدرن و کنونی آن یعنی جایگزینی یک عضو با عضو مشابه، در طب ایران در سال ۱۳۱۴ با انجام پیوند قرنیه توسط بنیانگزار چشم پزشکی مدرن ایران، شادروان دکتر شمس در تهران انجام شد.
همچنین نخستین پیوند کلیه ایران در سال ۱۳۴۷ در بیمارستان نمازی دانشگاه علوم پزشکی شیراز توسط دکتر سنادی زاده، انجام شد و بدین سان از سال ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۵۷ نزدیک به ۸۰ مورد پیوند کلیه انجام شد. با عنایت به افزایش افراد نیازمند پیوند و ضرورت پیوندهایی غیر از کلیه مانند قلب و ریه و کبد، لازم بود در برای استفاده از اعضای افراد مرگ مغزی اقداماتی صورت گیرد.
نخست در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۸ طی یک استفتا از امام خمینی(ره) فتوای مرگ مغزی صادر شد ولی لازم بود قانون مرگ مغزی هم به تصویب برسد؛ چونکه فتواها عمدتا در دادگاه ها قابل استناد نیستند. جالب است که این قانون ۲ بار در مجلس شورای اسلامی با استدلال های سطحی و غالبا بی اساس رد شد اما سرانجام به تصویب رسید و راه برای انجام انواع پیوندها هموار شد.
بر اساس آمارها ۹۹ درصد مرگ ها در دنیا مرگ قلبی یا همان مرگ معمولی است و فقط یک درصد از افراد، با مرگ مغزی از دنیا می روند. در کشور ما یکی از شایع ترین عامل مرگ مغزی تصادفات جاده ای است؛ سالانه حدود ۵ تا ۸ هزار مرگ مغزی در کشور ثبت شده که تنها یک سوم این موارد در فرایند اهدای عضو وارد می شوند؛ همینطور روزانه بین ۷ تا ۱۰ نفر از بیماران نیازمند پیوند در کشور فوت می کنند.
هم حالا بیشتر از ۲۵۰۰۰ نفر نیازمند به عضو پیوندی در کشور وجود دارند و جالب اینجاست که کمی بیشتر از ۱۰۰۰ مورد اهدای عضو سالانه به ثبت می رسد. این در حالیست که متوسط نرخ رضایت گیری از خانواده های افراد مرگ مغزی برای اهدای عضو حدود ۷۰ درصد است.
علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، در نشست خبری به مناسبت روز ملی اهدای عضو ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ اظهار نمود: هم اکنون تنها حدود ۸ میلیون نفر یعنی معادل ۱۰ درصد جمعیت کشور کارت اهدای عضو دارند و باید این آمار را به ۴۰ درصد جمعیت برسانیم. در کشور انگلیس یک سوم شهروندان و در کشور آمریکا ۶۴ درصد شهروندان کارت اهدای عضو دارند.
این آمارها و گزارش ها که از جانب انجمن اهدای عضو ایران اعلام شده نشان داده است که امروز بیشتر از همیشه مبحث اهدای عضو اهمیت داشته و فرهنگ سازی در این ارتباط باید در دستور کار مسؤلان ذیربط و رسانه ها قرار گیرد.
فوق تخصص مراقبت های ویژه بیمارستان امام خمینی(ره) ساری آمار اهدای عضو استان مازندران را بالغ بر ۳۰ نفر اعلام نموده که از یک عضو تا چندین عضو را اهدا کردند و می گوید: این رقم باید خیلی بیشتر از این باشد که مستلزم اطلاع رسانی بیشتر است تا مردم با این فرایند آشنا گردند.
علیرضا نیکزاد جمنانی، در گفتگو با ایسنا بیماران مرگ مغزی را کاندید اهدای عضو دانست و اظهار داشت: بعد از این اتفاق همکاران ما موظف می شوند که با خانواده بیمار رای زنی کرده و از آنان رضایت بگیرند تا اعضای سالم بدن بیمار اهدا و سبب نجات بیمارانی که در انتظار پیوند عضو هستند شود.
نیکزاد با اشاره به اینکه خیلی از خانواده های بیماران مرگ مغزی به اهدای عضو تمایل ندارند، تصریح کرد: وقتی اعضا قابلیت اهدا دارند و جان فرد دیگری را نجات دهند چرا زیر خاک مدفون شوند. اساس کار در رابطه با اهدای عضو بعد از تشخیص مرگ مغزی این گونه است که در صورت نداشتن کارت اهدای عضو، با کسب رضایت خانواده فرد، بیمار برای اهدا آماده می شود.
وی اولین چالش را تشخیص مرگ مغزی عنوان و تصریح کرد: مهم ترین و اصلی ترین چالش، فرایند رضایت گیری از خانواده بیمار است. فرد اهداکننده به علت مرگ مغزی قادر به اعلام رضایت نیست، پس خانواده فرد باید رضایت را اعلام کنند.
فوق تخصص مراقبت های ویژه بیمارستان امام خمینی(ره) ساری اضافه کرد: مرگ مغزی فرد اهداکننده یا بیمار باید از نظر چهار گروه تخصصی پزشکی تایید شده باشد و اعلام کنند که مرگ مغزی اتفاق افتاده و امکان بازگشتی وجود ندارد. بعد از آن درصورتیکه فرد دارای ارگانها و اعضای سالم در بدن باشد، بسته به شرایط و موقعیتهای موجود برای اهدای عضو کاندید می شود.
نیکزاد یکی از خصوصیت های تخصصی در پیوند عضو را تشابه و تطابق گروه خونی اهدا کننده و دریافت کننده هدیه برشمرد و خاطرنشان کرد: این موارد بر مبنای سرفصل های وزارت بهداشت است و آنها تشخیص می دهند که چه کسی را باید برای دریافت عضو کاندید کنند.
وی ضمن اشاره به این که دریافت کارت اهدای عضو به رضایت خانواده ها کمک بسیاری می کند، اظهار نمود: هر فردی که تمایل دارد بعد از چنین اتفاقی اهداکننده اعضای بدن خویش باشد می تواند با رفتن به سایت اهدای عضو و سامانه پیامکی با روشی بسیار ساده و بدون هزینه با ثبت نام صاحب کارت اهدای عضو شود. این مورد سبب شده تا دیگر چالشی برای رضایت گرفتن از خانواده ها وجود نداشته باشد و خانواده با این قضیه راحتتر کنار بیاید چون فرد رضایت قلبی خویش را قبلا اعلام نموده است.
فوق تخصص مراقبت های ویژه بیمارستان امام خمینی(ره) ساری خاطرنشان کرد: رسانه ها و مسؤلان خویش را موظف بدانند که در رابطه با شرایط اهدای عضو در سطح وسیع اطلاع رسانی کرده و فرهنگ سازی کنند تا هرچه بیشتر افراد دارای کارت اهدای عضو شوند و بتوانند به همدیگر بهتر و بیشتر کمک کنند.
گفتنی است طبق مصوبه هیات وزیران و دستورالعمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال ۱۳۸۱، کلیه بیمارستان های دولتی و خصوصی مکلفند بیماران کمای عمیق خویش را هم به واحدهای اهدای عضو مربوطه اطلاع دهند.
در پایان ذکر تفاوت های بین کما و مرگ مغزی ضروری است؛ فرد مرگ مغزی و بیمار مبتلا به کما از نظر ظاهری کاملا شبیه به یکدیگر هستند و افتراق بین آنها توسط افراد غیرمتخصص و آحاد جامعه غیر ممکن است. در مرگ مغزی کل سلول ها و ساقه مغز، از بین رفته و غیرقابل برگشتند و فرد، فوت شده به حساب می آید اما در کما اغلب سلول های مغزی از نظر ساختاری، سالم هستند و مشکل در اختلال عملکرد سلول هاست و فرد به کما فرو رفته احتمال بازگشت به زندگی را دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب